Zakonom o ratifikaciji ugovora o osnivanju Energetske zajednice (25/10/2005) između Evropske zajednice i Republike Albanije, Republike Bugarske, Bosne i Hercegovine, Republike Hrvatske, Bivše jugoslovenske Republike Makedonije, Republike Crne Gore, Rumunije, Republike Srbije i Privremene misije Ujedinjenih Nacija na Kosovu u skladu sa rezolucijom 1244 Saveta bezbednosti ujedinjenih nacija, države članice Energetske zajednice jugoistočne Evrope obavezale su se na proizvodnju energije iz obnovljivih izvora (OIE) i do sada ispunile sledeće:
Republika Srbija je, u skladu sa Direktivom 2009/28/E3 i Odlukom Ministarskog saveta Energetske zajednice (18/10/2012), sebi postavila ambiciozan cilj od 27% OIE u bruto finalnoj potrošnji energije u 2020. godini, i s tim u vezi donela je čitav niz zakona, popisa i administrativnih odredbi, što je još jedna njena obaveza do kraja 2013.godine, proistekla iz Odluke Ministarstvog saveta Energetske zajednice.
Srbija je bogata izvorima „čiste“ energije iz prirode, energije sunca, vetra, rečnih tokova, geotermalnih izvora i biomasom, od čega trenutno već koristi 33% od ukupno raspoloživog tehničkog potencijala procenjenog za dostizanje cilja 2020. godine. U ukupnoj domaćoj proizvodnji primarne energije za 2013. godinu, obnovljivi izvori energije učestvuju sa 16% odnosno 1,835 Mtoe, tj. 58% čvrste biomase, 41% hidropotencijala, i manje od 1% biogasa, energije vetra, sunca i geotermalne.
Bosna i Hercegovina ima za cilj da do 2020. godine 40% proizvodnje ukupne energije bude iz obnovljivih izvora. Kako bi zadržala pristup evropskim fondovima BiH bi ovih dana morala da dostavi Briselu državnu energetsku strategiju. Taj rok za donošenje strategije je već prošao, međutim BiH ima još nekoliko nedjelja ukoliko želi da koristi IPA sredstva za period 2014-2020 koja iznose 100 miliona evra godišnje. Najveći problem za ovu državu trenutno predstavlja zakon o gasu zbog koga će, ukoliko do juna 2014. godine ne bude usvojen, Ministarsko veće Energetske zajednice razmotriti dodatne sankcije za BiH.
Republika Albanija ima cilj da do 2020. godine proizvede energiju iz obnovljivih izvora 38% u odnosu na ukupnu energetsku proizvodnju. Međutim, Albanija još uvek nije implementriala obaveze iz direktive 2006/32/EC i dat joj je prostor da do 25. januara 2014. godine pristupi u skladu sa zahtevima sporazuma dok će u suprotnom trpeti sankcije. Albanija je u prošloj godini proizvela 3,881 milijardi kilovat sati energije iz obnovljivih izvora, tačnije hidroelektrana, dok je proizvodnja energije iz biomase, solarna i eolska još nedovoljno razvijena.
Republika Bugarska je u prošloj godini dostigla proizvodnju energije iz instalisanih vetroparkova od 1061 milijardi kilovat sati i 0,035 milijardi kilovat sati iz biomase. Proizvodnja energije iz obnovljivih izvora, prema obavezama Bugarske, trebalo bi da bude 16% do 2020. godine što je blizu ispunjenja cilja jer se danas u Bugarskoj 13% ukupne energije proizvodi iz obnovljivih izvora. Međutim ovih dana Bugarska je u problemu zbog mogućih povlačenja investitora u ovoj oblasti jer je nedavno uvela porez na prihod od 20% za proizvođače „čiste“ energije, a moguće je uvođenje i pristupnih naknada za priključenje na mrežu proizvođača elekitrične energije.
Privremena misija UN na Kosovu ima primarni cilj 25% proizvedene energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji u 2020. godini. Glavni izvori obnovljive energije na Kosovu su biomasa, energija vetra, solarna energija i hidroenergija.
Rumunija je sebi postavila cilj od 24% obnovljive energije u bruto finalnoj potrošnji do 2020. godine, koji je do danas ispunila. U ovoj zemlji prostire se i najveći vetropark u Evropi koji proizvodi samo deseti deo trenutne proizvodnje „čiste“ energije. Rumunija je zemlja koja najviše ulaže u obnovljive izvore u našem okruženju i ima velikog potencijala za korišćenje solarne, vetro, hidro i bioenergije.
Republika Hrvatska je ispratila cilj EU da 20% ukupne potrošnje energije do 2020. godine bude iz obnovljivih izvora. Ova zemlja, bogata prirodnim resursima, danas proizvodi 710GWh električne energije iz vetroelektrana i 570GWh električne energije iz solarnih elektrana. Pored toga, Hrvatska ima veliki potencijal u biomasi i hidroenergiji.
Republika Crna Gora ima veliki potencijal u iskorišćenju solarne energije, energije vetra i energije iz biomase, a najrazvijeniji je sektor proizvodnje energije iz hidroelektrana. Upravo zato je ova zemlja i zadala sebi cilj da 33% ukupne proizvodnje energije do 2020. godine bude iz obnovljivih izvora i s tim u vezi već sprovodi određene mere kroz javne pozive za izgradnju mini hidroelektrana na lokacijama sa velikim hidropotencijalom.
BJR Makedonija se danas najviše oslanja na proizvodnju alternativne energije iz biomase, kao i iskorišćenje hidroenergije. Iako za cilj ima 28% proizvodnje energije iz obnovljivih izvora do 2020. godine od ukupne proizvodnje energije, Makedonija tek treba da razvije proizvodnju energije iz vetra i solarne energije.
M.K.
