Nisu samo drvoredi bođoša i tise zeleni simbol Sombora, budući da se ekološki standardi i čiste tehnologije sve više primenjuju i u industriji i u komunalnom životu ovog grada. Koliko su Somborci odmakli u strategiji održivog razvoja i kako se to odražava na njihov život, ali i turistički i ekonomski potencijal, pričamo sa gradonačelnicom Sombora Dušankom Golubović
Svako ko poseti Sombor pamti ovaj grad po zelenilu, ali oni koji provedu malo više vremena u druženju sa Somborcima, shvatiće da žitelji ove opštine inače razmišljaju zeleno kad je u pitanju način života i zaštita životne sredine. Takva im je i gradska uprava, na čelu sa gradonačelnicom Dušankom Golubović, od koje iz prve ruke saznajemo koji su prioriteti ove opštine kad je u pitanju ekologija, kako se održavaju komunalni red, vode, zemljište i vazduh čistim, koji je značaj projekta proizvodnje struje iz otpadnih voda koji se uveliko privodi kraju i šta se očekuje od Regionalnog centra za upravljanje otpadom koji uskoro počinje da se gradi upravo u Somboru.
EP: Sa drvoredima dužine 120 kilometara i više od 18.000 stabala, Sombor je, kažu, najzeleniji grad u zemlji, a i u Evropi. Da li je to i zvanično tačno?
Dušanka Golubović: Podaci koje navodite su tačni, ali na žalost, ne postoje zvanični podaci o najzelenijem gradu u Srbiji. Ono što sa sigurnošću tvrdimo jeste da svako ko poseti Sombor pamti naš grad po zelenilu. Najzastupljenija vrsta stabala u drvoredima grada je koprivić, poznatiji među Somborcima kao bođoš, koji je u naš grad donet još davne 1903. godine i zasađen kao instrument borbe protiv prašine jer njegov hrapav list skuplja prašinu iz vazduha, ali kao sredstvo za borbu protiv suvišne vode, s obzirom na to da je ovaj teren nekad bio močvaran. Iz istih razloga su ovde opstale i stoletne tise, kakve u Srbiji postoje još jedino na Kalemegdanu. Pored koprivića i tisa, u somborskim drvoredima i parkovima značajan je i broj stabala javora, bresta, breze, divljeg kestena, ali i drugih drvenastih vrsta. Mnoga stabla su stara više od sto godina i dostigla su svoj maksimalni životni vek, pa moramo da ih obnavljamo. Samo tokom prošle godine izvadili smo 493 stabla, a zasadili 952.
EP: Da li je toliko zelenilo praćeno i zelenim standardima u životnoj sredini, komunalnom redu i privredi? Da li spadate u one malobrojne lokalne samouprave koje imaju strategiju za unapređenje kvaliteta životne sredine i šta su vam prioriteti?
Dušanka Golubović: Grad Sombor ima Strategiju održivog razvoja za period 2014–2020, a ove godine se pristupa izradi nove. U njoj se vidi da je prioritet kvalitetnija životna sredina, a to će se realizovati kroz definisane ciljeve kao što su: smanjenje negativnih veza između pritisaka na životnu sredinu i zdravlje lokalnog stanovništva; poboljšanje kvaliteta ambijentalnog vazduha; efektivno upravljanje rizikom od ugrožavanja zdravlja ljudi i zagađenja životne sredine. Takođe, vršimo i monitoring površinskih i podzemnih voda već duži niz godina, od 2018. godine monitoring kvaliteta vazduha, kao i monitoring komunalne buke, a početkom ove godine usvojeni su propisi vezani za monitoring zemljišta. U skladu sa Zakonom o zaštiti vazduha izradili smo kratkoročni akcioni plan za zaštitu vazduha na teritoriji grada Sombora za period 2020–2023, koji je prosleđen Ministarstvu zaštite životne sredine na saglasnost. Ono što smatramo jednom od naših značajnijih aktivnosti je redovno sprovođenje edukacije školske dece sa ciljem podizanja svesti o potrebi zaštite životne sredine.
EP: Ko su trenutno najveći zagađivači u Somboru i koliko kompanije i proizvođači u vašoj opštini primenjuju zelene standarde u poslovanju?
Dušanka Golubović: Trenutno smo u postupku prikupljanja podataka za 2019. godinu, koje ćemo objaviti na stranicama zvanične internet prezentacije grada verovatno nakon 31. marta, kada ističe rok u kom su zagađivači u obavezi da dostave podatke nadležnom Odeljenju Gradske uprave. Ipak, može se reći da u Gradu Somboru najveći problem predstavlja Veterinarska ustanova „Proteinka”, zbog emisije neprijatnih mirisa koji se nekad osete u celom gradu. Konačno rešavanje problema „Proteinke” je ono što svi u gradu očekujemo od Ministarstva poljoprivrede u najskorije vreme. Međutim, imamo i primer dina, a to će se realizovati kroz definisane ciljeve kao što su: smanjenje negativnih veza između pritisaka na životnu sredinu i zdravlje lokalnog stanovništva; poboljšanje kvaliteta ambijentalnog vazduha; efektivno upravljanje rizikom od ugrožavanja zdravlja ljudi i zagađenja životne sredine.
Takođe, vršimo i monitoring površinskih i podzemnih voda već duži niz godina, od 2018. godine monitoring kvaliteta dobre prakse i tu možemo navesti postrojenje kompanije „Agroplus”, prvo izgrađeno energetsko postrojenje u Zapadno-bačkom okrugu na biogas koji se dobija od stajskog đubriva i zelene mase. Ova kompanija je izgradila objekat po nemačkoj tehnologiji pored svoje farme u Svetozaru Miletiću, gde je dobijena jedinstvena proizvodna celina iz koje se „Elektromreži Srbije” isporučuje 1,2 megavata električne energije. Takođe, imamo najavu investitora koji već posluje na našoj teritoriji i koji deli naše mišljenje o neophodnosti uvođenja solarnih izvora za obezbeđivanje energije, da se pripremaju za investiranje u solarne panele u kapacitetu koji će biti veći od njihovih potreba, a višak proizvedene struje biće dostupan elektroenergetskoj mreži Srbije.
U fokusu:
EP: Ne samo što ste prva i jedna od retkih opština u Srbija koja je nabavila postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda, nego ste prošle godine najavili da uskoro počinje i proizvodnja struje iz otpadnih voda. Da li je zaokružen ovaj proces?
Dušanka Golubović: Somborsko JKP „Vodokanal” ima dugu tradiciju u procesima sakupljanja, odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda. Prvi prečistač otpadnih voda pušten je u rad 1964. godine, dok je prečistač koji je i danas u funkciji izgrađen 1986. godine i ima znatno veći kapacitet. Prečistač je koncipiran na liniji vode (sa primarnim i sekundarnim prečišćavanjem) i liniji mulja, u čijem sastavu se nalazi i anaerobna digestija sa proizvodnjom biogasa. Biogas iz postrojenja je korišćen za zagrevanje tehnološkog procesa i zagrevanje zgrada na postrojenju, a u cilju iskorišćavanja biogasa u celosti, plan je da se isti koristi za napajanje gas-generatora koji je deo IPA projekta prekogranične saradnje Srbija-Hrvatska. Sa ekonomske tačke gledišta, ovde očekujemo značajne uštede.
Takođe, osim gas-generatora pripremljena je projektno-tehnička dokumentacija za buduću solarnu elektranu na postrojenju za otpadne vode. Korišćenjem obnovljih izvora energije „Vodokanal” će u budućnosti težiti postizanju potpune energetske nezavisnosti napostrojenju za otpadne vode. Ugradnja gas-generatora je prva faza u procesu dobijanja električne energije iz biogasa i ta faza je završena. Druga faza predviđa upotrebu nove sirovine, pored kanalizacionog mulja koji je u upotrebi, a to je kukuruzna silaža. Gas-generator sa usipnim košem je izgrađen u potpunosti sa novom trafo-stanicom i očekujemo izgradnju rasklopnog postrojenja koje je ugovoreno, a predstavlja vezu prečistača otpadnih voda sa kupcem električne energije – EPS-om. Planirano je da rasklopno postrojenje bude završeno do početka leta.
Intervju vodila: Tamara Zjačić
Ceo tekst pročitajte u novom broju Magazina Energetskog portala PRIRODNI RESURSI, mart-maj, 2020.
