Republika Srbija ima velike potencijale kada je reč o geotermalnoj energiji, ali se ona ipak ne iskorišćava u dovoljnoj meri. Trenutno se geotermalni izvori energije u Srbiji koriste samo za grejanje, ali mnogo veći potencijal leži u proizvodnji električne energije.

Primer korišćenja geotermalnih izvora u svrhu grejanja je hotel „Olimp“ na Zlatiboru koji se greje iz nalazišta termalne vode temperature 10 stepeni Celzijusa. Termalna voda pronađena je blizu hotela „Olimp“ 2009. godine, a od 2012. godine je u funkciji sistem grejanja i hlađenja ovom termalnom vodom. U izgradnju ovog sistema uloženo je oko 160 hiljada evra, a period povraćaja uloženih sredstava je od 3 do 4 godine. Ovaj hotel je pre ugrađivanja toplotnih pumpi za grejanje koristio lož ulje. Novim sistemom grejanja i hlađenja ostvarena je mesečna ušteda od preko 5 hiljada evra.

U turističkom naselju Zlatibora geotermalni izvori koriste se za podno grejanje Kraljevog trga. Voda koja cirkuliše ispod pločnika ne dozvoljava zadržavanje snega i leda. Isto podno grejanje postavljeno je ispod magistrale preko Zlatibora, a u planu je da se postavi i u još četiri ulice. Ovi podzemni rezervoari termalne, ali i lekovite i pijaće vode već su počeli da otplaćuju uložen novac.

Najveći stepen iskorišćenosti geotermalnih izvora ipak je u banjama, kao što su Banja Kanjiža, Banja Junaković, Vranjska banja. U ovim banjama, osim za lečenje, geotermalni izvori koriste se za zagrevanje i hlađenje objekata.

U planu je i da se geotermalna energija iskoristi za grejanje i hlađenje Doma za decu i mlade ometene u razvoju u Veterniku, za daljinsko grejanje u opštini Bogatić, za zagrevanje i hlađenje hotelskih objekata u Novom Bečeju, kao i za zagrevanje Mataruške banje, Vrbasa i Kikinde. Osim toga, u planu je i izgradnja geotermalne elektrane u Vranjskoj banji.

Poslednjih godina prepoznat je značaj geotermalnih izvora, pa je tako izrađen Geotermalni atlas Vojvodine. Ovaj atlas završen je 2010. godine, a izradio ga je Departmen za hidrogeologiju Rudarsko-geološkog fakulteta iz Beograda, Geološki institut Srbije iz Beograda i „Naftna industrija Srbije“. Procenjeno je da u Republici Srbiji postoji preko 300 geotermalnih izvora. Tek oko 10 odsto ovih izvora iskorišćeno je, bilo za lečenje, bilo kao energent za grejanje i hlađenje.

Inače, Republika Srbija nalazi se u zoni povoljnih geotermalnih potencijala i resursa, sa petrotermalnim i hidrogeotermalnim energetskim izvorima kojima obiluje u značajnoj meri. Korišćenje ovog vida energije za proizvodnju električne i toplotne energije je u početnoj razvojnoj fazi u odnosu na procenjeni potencijal i resurse, poput velikog broja banja i prirodnih izvora sa temperaturama voda većim od 30°C i različitim stepenom prirodne izdašnosti. Na osnovu urađenih merenja toplotni tok je iznad prosečnog za Evropu (60 mW/m2), odnosno od 80 do 120 mW/m2. Prirodni i veštački izvori termalne vode su identifikovani na teritoriji preko 60 opština. Temperatura vode je najčešće u opsegu do 40stepeni Celzijusovih, a samo na teritoriji šest opština (Vranje, Šabac, Kuršumlija, Raška, Medveđa, Apatin) temperatura vode je preko 60 stepeni Celzijusa. Prosečni protoci vode iz postojećih izvora i bušotina u proseku iznose do 20 l/s. Na nekoliko lokaliteta protok vode prelazi 50 l/s (Bogatić, Kuršumlija, Pribojska Banja, Niška Banja), a samo na jednoj lokaciji protok vode iznosi preko 100 l/s (Banja Koviljača). Ukupna toplotna snaga koja se može dobiti iskorišćenjem svih postojećih izvora termalne vode iznosi oko 216 MWt, sa proizvodnjom toplotne energije od 180 hiljada ekvivalenta tona nafte. Takođe, značajan geotermalni potencijal leži u korišćenju zavodnjenih naftnih i gasnih bušotina u Vojvodini na kojima je završena eksploatacija.

Sandra Jovićević

foto: croenergo.eu