Nekoliko fenomena posebno utiče na stvaranje vremenskih neprilika u delovima sveta kao što su Azija i Afrika. Jedan od njih, El Ninjo, fenomen je o kojem se poslednjih godina često govori. On se javlja u tropskom Pacifiku i predstavlja toplije površinske temperature vode od onih uobičajenih za centralni i istočni deo ovog okeana. Drugi fenomen, poznat kao Indian Ocean Dipole (IOD), sličnih karakteristika kao i prethodni, javlja se u Indijskom okeanu i predstavlja promene temperature površine vode na ističnom i zapadnom delu ovog okeana. U zavisnosti od toga koji deo okeana je topliji od drugog, dolazi do različitih vremenskih neprilika u određenim delovima sveta. Uz ove pojave treba dodati, kako se navodi na sajtu Svetske meteorološke organizacije (WMO), i višak energije koji je zarobljen u atmosferi i okeanu usled ljudski izazvanih gasova staklene bašte.
Sve pomenuto izaziva određene više ili manje intenzivne promene u klimatskim uslovima, kao što su suše, poplave i visoke temperature.
Prema podacima WMO, Azija je u 2023. godini bila region koji je najviše pogođen vremenskim katastrofama, a to se nastavlja i u ovoj godini. Kako se navodi, Azija se zagreva brže od globalnog proseka na način da se trend zagrevanja gotovo udvostručio od perioda 1961. do 1990. godine. Projekcije Međuvladinog panela o klimatskim promenama (IPCC), pokazuju da će u oblastima sa toplotnim talasima u Indiji, doći do povećanja za oko dva toplotna talasa godišnje, a i njihovo trajanje će se produžiti za 12 do 18 dana do 2060. godine.
Pročitajte još:
- EVROPA U 2023. GODINI – TOPLOTNI TALASI I JAKE POPLAVE
- SUŠA DOVELA DO NACIONALNE KATASTROFE U ZIMBABVEU
- FOND ZA GUBITKE I ŠTETU OD KLIMATSKIH PROMENA: POČETAK NOVE ERE U KLIMATSKOJ POLITICI, ILI MRTVO SLOVO NA PAPIRU?
Kao još jedan primer ekstremnih vremenskih dešavanja mogu da se navedu Ujedinjeni Arapski Emirati, za koje je uobičajena vruća i sušna pustinjska klima. Ipak, nedavno je ovo područje pogođeno poplavama, koje su dospele na naslovne strane vesti širom sveta. Kako se navodi, količina padavina koja inače padne za nekoliko godina, sada je pala za svega nekoliko dana.
Kada je reč o 2023. godini, u Aziji je zabeleženo ukupno 79 katastrofa koje su povezane sa hidrometeorološkim opasnostima. Od tog broja, preko 80 odsto je bilo u vezi sa poplavama i olujama, što je dovelo do stradanja ljudi, a devet miliona ljudi je dodatno direktno pogođeno ovim dešavanjima.
S obzirom na to da se ovakvi trendovi nastavljaju, sa projekcijama pogoršanja u smislu učestalosti i intenziteta, kao jedno od važnih rešenja postavljaju se rana upozorenja. U odnosu na to, pokrenuta je Inicijativa ranih upozorenja za sve (eng Early Warnings for All), koju predvode WMO i Kancelarija Ujedinjenih nacija za smanjenje rizika od katastrofa (UNDRR), uz podršku drugih partnera. Objavljen je i Akcioni plan za period 2023-2027 (eng Executive Action Plan 2023-2027), koji poziva na ulaganje u iznosu od 3,1 milijardu američkih dolara tokom pet godina kako bi se jačalo znanje i upravljanje rizicima od katastrofa, zatim posmatranje i predviđanje, kao i jačanje komunikacije o upozorenjima. Na kraju, tu je i spremnost i sposobnost za reagovanje.
Sistemi ranog upozorenja, kao što sam naziv kaže, upozoravaju ljude na nadolazeće oluje, poplave ili suše, čime se značajno smanjuju ekonomske štete, ali i ono najvažnije – spašavaju se životi.
Katarina Vuinac
