Divlje i nesanitarne deponije predstavljaju jedan od najizraženijih ekoloških problema u Srbiji, ugrožavajući kvalitet vazduha, zemljišta i vode, a time i zdravlje stanovništva.
Naime, prema podacima iz izveštaja o stanju životne sredine u Republici Srbiji za 2023. godinu koji je objavila Agencija za zaštitu životne sredine (SEPA), u Srbiji je u maju 2024. godine registrovano čak 2.526 divljih deponija. Od ukupnog broja gradova i opština, šest jedinica lokalne samouprave su poslale izjavu da na svojoj teritoriji nisu imale nijednu divlju deponiju – Crna Trava, Tutin, Bajina Bašta, Sremski Karlovci, Čajetina, Bački Petrovac). U sedam jedinica lokalne samouprave prijavljena je samo po jedna divlja deponija – Ada, Aleksandrovac, Merošina, Opovo, Srbobran, Titel i Novi Pazar, dok šest JLS nisu dostavile nikakve podatke o divljim deponijama na svojim teritorijama – Koceljeva, Paraćin, Pirot, Golubac, Majdanpek i Mionica.
Kako je dalje navedeno u izveštaju, divlje deponije najčešće se javljaju u seoskim sredinama koje nisu obuhvaćene redovnim prikupljanjem komunalnog otpada, kao i uz saobraćajnice gde se otpad najčešće kipuje iz kamiona.
Iako su lokalne samouprave u zakonskoj obavezi da uklanjaju divlje deponije, prema dostavljenim podacima čak 1.617 divljih deponija nije uopšte čišćeno tokom 2023. godine, dok je 848 divljih deponija čišćeno 1.713 puta.
Međutim, uprkos naporima nadležnih službi, na 803 očišćene divlje deponije nastavljeno je nelegalno odlaganje otpada što jasno ukazuje na nizak nivo svesti građana o opasnostima koje nose ove vrste deponija, jer se otpad odlaže nelegalno i nekontrolisano. Stoga je, pored čišćenja divljih deponija, neophodno obezbediti i postaviti posude, najčešće kontejnere različitih vrsta, za propisno odlaganje otpada kako divlje deponije ne bi iznova nastalaje. Još jedno moguće rešenje je i izgradnja malih reciklažnih centara na mestima nekadašnjih divljih deponija, gde će građani moći da odlože svoj otpad koji će naknadno biti sortiran i pripremljen za ponovno iskorišćenje, stoji u izveštaju.
Pročitajte još:
- Svaki Evropljanin godišnje proizvodi pet tona otpada
- Opasan otpad na teritoriji Pančeva
- Krediti za tretman čvrstog otpada u 47 opština
Pored divljih deponija, još jedan ekološki problem predstavljaju i nesanitarne deponije – mesta na kojima se, odlukom gradova i opština, odlaže komunalni otpad. Nesanitarne deponije, odnosno smetlišta, mogu imati značajan negativan uticaj na životnu sredinu zbog neadekvatnog odlaganja otpada; na ovim objektima se najčešće ne vodi evidencija primanja otpada, niti imaju čuvarsku službu, sisteme protivpožarne zaštite, kapiju i sistem za prečišćavanje procednih voda.
Nesanitarne deponije tako vrše direktan uticaj na vazduh, podzemne i površinske vode, zemljište i stvaranje buke. Osim što emituju sumporne okside, furane, prašinu, teške metale i druge zagađujuće materije, sa nesanitarnih deponija se nekontrolisano širi deponijski gas koji nastaje procesom razgradnje otpada, a koji sadrži 50 odsto metana.
Neadekvatno deponovanje otpada na nehigijenskim deponijama, pored vazduha, dovodi do zagađivanja zemljišta i podzemnih voda. Padavine koje se filtriraju kroz masu deponovanog otpada rastvaraju štetne materije, čime zagađuju zemljište i podzemne vode. Dodatni problem je i to što zagađivanje tla nema isključivo lokalni karakter, već dolazi do zagađivanja tla, podzemnih i površinskih voda na širem prostoru, a posredno i do ugrožavanja flore i faune u i na tlu. Pored toga, nesanitarne deponije emituju neprijatne mirise koji imaju značajan uticaj na kvalitet života u okolini deponija.
U skladu sa dostavljenim podacima, u Republici Srbiji je u 2023. godini registrovano 129 nesanitarnih deponija, pri čemu Pirot, Paraćin, Koceljeva i Golubac nisu dostavili nikakav podatak o nesanitarnim deponijama na svojim teritorijama. Čak 20 nesanitarnih deponija nalaze se u poplavnom području, što može imati značajan negativan efekat na površinske i podzemne vode.
Povodom zatvaranja i sanacije nesanitarne deponije na obodu Smedereva, Irena Vujović, ministarka zaštite životne sredine, najavila je da su budžetom za 2025. godinu predviđena značajna sredstva za nastavak podrške realizaciji projekata zatvaranja i sanacije nesanitarnih deponija i u drugim lokalnim samoupravama u kojima za to ima uslova.
Energetski portal
