Beogradska tvrđava među najugroženijim lokalitetima evropskog kulturnog nasleđa 2020. godine

Kako piše Regulatorni institut za obnovljive izvore energije i zaštitu životne sredine (RERI), Evropa nostra, glas civilnog društva Evrope posvećen kulturnom i prirodnom nasleđu, i Institut Evropske investicione banke, objavili su listu 7 najugroženijih spomenika kulture Evrope 2020. godine. Na njoj se nalazi i čuveni simbol prestonice Srbije, Beogradska tvrđava. Lista izgleda ovako:

• Beogradska tvrđava sa okruženjem, Beograd, Srbija – autentičnost i integritet ove impresivne tvrđave – koja je na Tentativnoj listi Uneska kao deo najveće panevropske nominacije za svetsko nasleđe, Granice rimskog carstva – ugrožena je štetnim projektom izgradnje žičare (gondole);
• Narodno i eksperimentalno pozorište, Tirana, Albanija – jedan od najznačajnijih primera moderne italijanske arhitekture tridesetih godina prošlog veka, koji je jedan od najvažnijih centara izvođačkih umetnosti i kulture u Albaniji, suočen je sa planom rušenja;
• Zamak Jezeri, Horni Jiretin, Češka – barokni zamak, u kome je Betoven izvodio Treću simfoniju 1804. godine, u degradiranom je stanju;
• Zamak Samekano, Toskana, Italija – spektakularno ukrašen 19-vekovni zamak u Toskani žrtva je urušavanja, vandalizma i nebrige;
• Blok Y u Vladinoj četvrti, Oslo, Norveška – modernistička zgrada građena šezdesetih godina prošlog veka, sa slavnim Pikasovim muralima, oštećena tokom terorističkog napada 2011. godine, planirana je za rušenje;
• Zombierki elektrana, Bitom, Poljska – modernistička elektrana iz 1920. godine ugrožena je rizikom od rušenja, uprkos mnogim pokušajima da se lokalitet pretvori u mesto za kulturu i kreativne industrije;
• Plečnikov Stadion, Ljubljana, Slovenija – jedna od najranijih zgrada ovog tipa u Evropi, sagrađena 1925. godine po dizajnu poznatog arhitekte Jože Plečnik, u opasnosti je zbog neadekvatnog razvojnog plana.

Stručnjaci Evropa nostre i Instituta Evropske investicione banke posetiće svaki od sedam lokaliteta zajedno sa organizacijama koje su nominovale ove spomenike kulture i sastati se sa ključnim interesnim stranama. Timovi stručnjaka različitih disciplina ponudiće stručne savete, identifikovati moguće izvore finansiranja i pomoći u mobilizaciji piroke podrške kako bi se ovi lokaliteti očuvali. Uz to, formulisaće i komunicirati niz preporuka za buduće delovanje.

Izvršni predsednik Evropa nostre, Herman Parcinger, izjavio je: “Lista 7 najugroženijih 2020. godine obuhvata raznolikost kulturnog nasleđa koje se suočava sa različitim pretnjama. Sva ova blaga kulturnog nasleđa pričaju evropsku priču koja je deo zajedničke kulture i istorije. Stavljajući ih na ovu listu šaljemo važnu poruku solidarnosti sa lokalinim zajednicama, građanima i aktivistima: u ovim izazovnim vremenima, vaši napori da sačuvate ova mesta podržani su od strane evropskog pokreta posvećenog očuvanju nasleđa.”

“I ovog puta smo ponosni što učestvujemo u Programu ‘7 najugroženijih’. Stavljajući ove ugrožene lokalitet pod reflektore javnosti, ovaj program igra ključnu ulogu u očuvanju najvrednijih elemenata Evrope, kulturnoj raznolikosti i nasleđu”, naglasio je dekan Instituta Evropske investicione banke, Francisko de Paula Koeljo.

Organizacije civilnog društva i javne institucije koje su članice mreže Evropa nostre širom Evrope, podnosile su nominacije ugroženih lokaliteta u svojim državama do avgusta 2019. Savetodavni stručni panel, sastavljen od 15 međunarodnih stručnjaka, odabrao je najugroženije spomenike kulture na osnovu njihovog istorijskog značaja i kulturnih vrednosti, kao i urgentnosti njihove ugroženosti. Panel je uzeo u obzir i dosadašnje angažovanje zajednica na lokalnom i nacionalnom nivou, posvećenost institucija, vlasti i nevladinih aktera, kao i dugoročnu održivost i društveno-ekonomski potencijal lokaliteta.

Program “7 najugroženijih” sprovodi Evropa nostra, najveća panevropska mreža u oblasti nasleđa, u partnerstvu sa Institutom Evropske investicione banke i uz podršku programa Evropske komisije pod nazivom Kreativna Evropa. Ovo je jedini program posvećen borbi za ugroženo nasleđe na tlu Evrope, pokrenut 2013. godine sa ciljem da doprinese očuvanju vrednog evropskog nasleđa koje je trenutno ugroženo nebrigom, nedostatkom sredstava, vremenskim i drugim nepogodama ili neadekvatnim investicionim projektima. Program obezbeđuje stručnu i zagovaračku podršku, i doprinosi mobilizaciji lokalne i međunarodne javnosti u očuvanju kulturnog nasleđa. Više informacija o pozitivnim rezultatima programa možete pronaći OVDE.

Od ove godine, program će se sprovoditi svake godine, a poziv za nominacije za 7 najugroženijih 2021. godine biće objavljen u junu.

O Beogradskoj tvrđavi

Beogradska tvrđava, prepoznatljivi simbol Beograda, ugrožena je štetnim projektom izgradnje žičare (gondole) Kalemegdan-Ušće koji bi drastično ugrozio integritet i autentičnost ovog kulturnog dobra od izuzetnog značaja.

Beogradska tvrđava je jedan od najvažnijih kulturnih dobara u Republici Srbiji. Tvrđava sa kulturnim predelom koji je okružuje svedoči o brojnim civilizacijama koje su naseljavale prostore Balkana od neolitskog perioda do danas, i čuva svedočanstva o Keltima, Rimskom carstvu, Vizantijskom carstvu, kao i Ugarskoj, Bugarskoj i Srpskoj srednjovekovnoj državi, te Osmanskom carstvu i Austrougarskoj monarhiji.

Beogradska tvrđava sa Antičkom Singidunumom nalazi se na Tentativnoj listi za upis na Uneskovu listu svetske baštine u okviru naveće panevropske nominacije u istoriji – nominacije Granice Rimskog carstva. Park Kalemegdan, koji se nalazi na tvrđavi i koji je zaštićen zakonom, omiljeno je mesto za šetnju Beograđana, a njegova izvanredna pozicija pruža prelepe – takođe zakonom zaštićene – vizure na ušće Save u Dunav.

Evropa nostra Srbija nominovala je Beogradsku tvrđavu sa okruženjem na listu 7 najugroženijih 2020. godine, nakon meseci javne peticije i kampanje protiv gradnje žičare (gondole) Kalemegdan-Ušće pod vođstvom brojnih strukovnih organizacija, udruženja građana, obrazovnih i naučnih ustanova koje se bave nasleđem u Srbiji. U sklopu kampanje, delegacija stručnjaka Evropa nostre boravila je u Beogradu u maju prošle godine, nakon čega je sastavila Stručni izveštaj objavljen krajem jula, zalažući se za celovito očuvanje ovog bitnog prestoničkog lokaliteta.

Izvor: Regulatorni institut za obnovljive izvore energije i zaštitu životne sredine (RERI)