Nedostatak ili deficit vode ili suša, bez obzira u kojem se delu vegetacije javi, ometa pravilno odvijanje fizioloških i biohemijskih procesa kod voćaka. U prvom delu vegetacije, u uslovima deficita vlage, cvetanje kraće traje, a oplođenje cvetova i zametanje plodova je lošije. Jaki vetrovi, mada i slabiji povetarac, u uslovima povećanih temperatura, može biti štetan jer povećava evapotranspiraciju (isparavanje vode iz zemljišta i biljke).
U uslovima deficita vode porast mladara i listova je ometen, te se u kruni obrazuje manji broj sitnijih listova. Zbog smanjenja fotosintetske površine lišća, u toj godini je i prinos organske materije koje stvara voćka manji.
Lišće vuče vodu iz plodova
U drugom delu vegetacije, suša pospešuje prevremeno opadanje plodova. S obzirom na to da je osmotski napon ili pritisak lišća veći od osmotskog napona plodova, lišće u nedostatku vlage izvlači vodu iz plodova. Preostali plodovi ostaju sitni i prevremeno sazrevaju.
Ukupno gledano, nedostatak vode dovodi do sledećih pojava: slabo zametanje plodova, masovno prevremeno opadanje plodova i obrazovanje sitnijih i nekvalitetnijih plodova. Sve ovo predstavlja pogubni niz posledica po prinose. Istovremeno, zbog izrazitog manjka vode, diferenciranje cvetnih pupoljaka je ometeno, pa je prinos i u narednoj godini doveden u pitanje.
Prevremeno opadanje listova
U težim slučajevima, manjak vode dovodi do prevremenog žućenja i opadanja listova i to od osnove prema vrhu (listovi na vrhu su u najpovoljnijem položaju, jer crpe vodu iz donjih listova), kao i sušenja perifernih grančica. Tada dolazi do prekida rasta mladara (ako suša potraje duže, a osim toga ako u drugom delu vegetacije se jave padavine, može doći i do drugog talasa rasta, što je nepoželjno).
Deficit vode izaziva i posledice na korenu, jer dolazi do odumiranja korenovog rasta i usisavajućeg korenja, a u težim uslovima i provodnog korenja, prvo obrastajućeg, a zatim skeletnog.
Pročitajte još:
- ZBOG SUŠE KUKURUZ I SUNCOKRET POSEJANI NIKAD RANIJE, KAKVE ĆE BITI POSLEDICE
- GLODARI, BOLESTI I PREMALO KIŠE – SVI IZAZOVI U OVOGODIŠNJOJ PROIZVODNJI PŠENICE
- ZA MLADE POLJOPRIVREDNIKE U VOJVODINI 200 MILIONA DINARA
Različite potrebe za vodom
U proizvodnoj praksi problem manjka vlage u zemljištu, a delimično i u vazduhu, rešava se navodnjavanjem voćnjaka.
Voćke imaju nejednake zahteve za vodom. Tokom godišnjeg ciklusa rasta i razvića, potrebe za vodom jabučastih voćaka (dunje, jabuke, kruške) su više nego potrebe koštičavih (šljive, trešnje, višnje, breskve i kajsije). U okviru iste vrste, potrebe različitih sorti su, takođe, vrlo različite.
Po pravilu, sortama poznog vremena zrenja potrebna je veća količina vode od sorti ranog vremena zrenja. Ista voćka nema podjednake zahteve za vodom u različitim periodima godišnjeg ciklusa. U periodu mirovanja, zahteva daleko manje vode nego u periodu vegetacije. U vegetaciji, voda im je najpotrebnija u fazi intezivnog rasta organa i u fazi sazrevanja plodova.
Od ukupne količine vode koju usvoji preko korenovog sistema, stablo u svoje ćelije i tkiva ugradi svega 0,1 odsto, a preostalu količinu prvenstveno preko procesa transpiracije ili isparavanja oslobodi u vazduhu.
Kako utiče vetar?
Štetno dejstvo vetra posebno dolazi do izražaja u fazi cvetanja i u fazi sazrevanja plodova. Pojava vetra u fazi cvetanja ometa oprašivanje, sprečavajući izlet pčela iz košnica. Pored toga vetar isušuje žig tučka, onemogućavajući njegovu ulogu u prijemu i klijanju polena. Ovakav žig ne luči sekret koji treba da zalepi prispeli polen i spreči njegovo odnošenje. Ukoliko polen i ostane na žigu, bez sekretne tečnosti ne može da nabubri i pusti polenovu cevčicu kroz stubić tučka. Neklijanje polena smanjuje procenat oplođenih cvetova, a time i prinos plodova u istoj godini.
U fazi zrenja plodova, pogotovo kod koštičavih voćaka, zbog oslabljene veze između peteljke ploda i plodonosne grančice (kratka peteljka), vetar jačeg inteziteta (brzine veće od 10 metara u sekundi) masovno obara plodove na zemljište. Pri udaru o zemlju plodovi trpe mehanička oštećenja, koja ih čine tržišno neinteresantnim, odnosno neupotrebljivim. Jedino se mogu koristiti kao sirovina za dalju preradu.
Plodovi sorti jabuke sa dugim i tankim peteljkama opadaju u manjoj meri u fazi zrenja, jer elastičnost peteljke amortizuje mehanički pritisak vazdušne struje.
Olujni vetrovi, osim obaranja plodova, lome grane, krive i čupaju cela stabla i obaraju konstrukciju protivgradne mreže.
Vetrozaštitini pojasevi
Vazdušne struje potpomažu širenje štetočina voćaka i onemogućavaju izvođenje njihove zaštite. Posredno dejstvo vetra na voćke ispoljava se kroz povećanje štetnih efekata suše. Vazdušna strujanja intenziviraju gubitke vode iz zemljišta, ali i iz biljaka. Pri vetrovitom vremenu intezitet transpiracije (odavanje vode u vidu vodene pare iz žive biljke) veći je za dva do šest puta.
Zaštita voćaka od štetnog dejstva vetra izvodi se postavljanjem redova upravno na pravac najčešćih vazdušnih struja i podizanjem vetrozaštitnih pojaseva.
Izvor: Agroklub
