Od kad čovek kao vrsta postoji na planeti Zemlji, za sobom je ostavljao otpad. Količina generisanog otpada može varirati, u zavisnosti od gustine naseljenosti populacije na nekom mestu. U velikim naseljima, čak i biorazgradivi otpad može predstavljati ozbiljan problem za životnu sredinu.

Dolaskom industrijske revolucije, problem otpada je postao još veći. Pored biorazgradivog otpada koji je već uveliko postojao, pojavile su se nove vrste otpada – metal, staklo, odeća, obuća i kasnije plastika, koja danas predstavlja najrasprostranjeniju vrstu otpada na planeti i jednu od najopasnijih po životnu sredinu. Naravno, otkad postoji otpad, postojali su i različiti modeli zbrinjavanja upravljanja otpadom.

Srbija i Bosna i Hercegovina, iako nemaju dobro organizovane sisteme upravljanja otpadom kao zemlje Zapadne Evrope, teže ka ostvarivanju tog cilja. Projekti kao što je projekat „Opštine sa nula otpada“ imaju svrhu da pomognu lokalnim zajednicama da unaprede svoje sisteme sakupljanja, zbrinjavanja i upravljanja otpadom i promene svest građana u tim zajednicama. Projektne aktivnosti se sprovode na području šest pilot opština u Srbiji i Bosni i Hercegovini: Bajina Bašta, Krupanj, Vladimirci, Visoko, Sarajevo Centar i Ilijaš. U projekat su uključene lokalne interesne strane – opštinske uprave, javna komunalna preduzeća i srednje škole.

Da bismo videli kako napreduje ovaj proces tranzicije na lokalnom nivou, obratili smo se Ivanu Markoviću, koji radi kao šef Sektora za razvoj i investicije u JKP „12. Septembar“ u projektnoj pilot opštini, Bajinoj Bašti.

Kakvo je trenutno stanje na području pilot Opštine Bajina Bašta u pogledu upravljanja otpadom i da li je i u kojoj meri prisutno odvojeno prikupljanje otpada?

Ivan Marković Opština Bajina Bašta je uvela primarnu selekciju otpada 2014. godine. U prethodnoj 2021. godini taj procenat je iznosio 14,4 odsto selektovanog otpada koji se kao takav isporučuje Regionalnom centru za upravljanje otpadom „Duboko“ iz Užica.

Koliko su građani opštine Bajina Bašta upoznati sa principima koncepta nula otpada i kakav je njihov generalni odnos prema otpadu i zaštiti životne sredine?

Ivan Marković Sa početkom ovog projekta „Opštine sa nula otpada“ smo u dva navrata medijskim nastupima upoznavali građane sa ovim projektom i konceptom „nula otpada“. Trenutno, nemamo jasnu sliku koliko je građana upoznato ali je svakako taj procenat porastao ovom medijskom kampanjom.

Koji su najveći problemi na području opštine Bajina Bašta u smislu zbrinjavanja otpada?

Ivan Marković U 2021. godini smo očistili uz pomoć sredstava Ministarstva za zaštitu životne sredine svih registrovanih 56 divljih deponija na našem području. Ključni problemi su nedostatak infrastrukture za zbrinjavanje otpada i njegovu selekciju. Tu mislimo na stalnu potrebu za kontejnerima, kantama, velikim kontejnerima za kamione, kamione smećare i više mobilijara za selektovanje ostalog otpada: hladnjača za životinjski otpad, kontejner za elektronski otpad, rešavanje problema organskog otpada (komposteri i kompostana), kao i potrebe da se nabavi drobilica za drveni otpad poput kreveta, nameštaja, prozora, vrata, gradskog drveća i drugog krupnog drvenog otpada.

Kakva je saradnja opštinske uprave sa JKP-om i da li su pokrenute zajedničke inicijative u smislu edukacije građana o upravljanju otpadom?

Ivan Marković Komunikacija je dobra, ali ne postoji praksa odvajajnja sredstava u budžetu za medijske promocije upravljanja otpadom i njegovo unapređenje.

Šta u narednom periodu predviđa Plan upravljanja otpadom na nivou opštine i koja je najveća prepreka za njegovu realizaciju?

Ivan Marković Plan upravljanja otpadom vidim kao gorući problem, rešavanjem lokacije i izgradnjom transfer stanice u gradu. Ovo postaje ozbiljan problem. Neophodno je da se odredi lokacija koja će se urbanistički i planski urediti, a onda i pokrenuti i projektovanje i izgradnju iste. Skupština Opštine Bajina Bašta često razmatra ovaj problem, ali još uvek nema rešenja. Finansijska sredstva su drugi najveći problem za realizaciju Plana upravljanja otpadom. Neophodno je izdvojiti velika finansijska sredstva kako bi Bajina Bašta postigla da na jednom mestu realizuje i reši problem odlaganja i transfer otpada po najsavremenijim standardima. Izgradnjom infrastrukture, hale za pretovar, selekciju biootpada, elektronskog otpada, kabastog otpada, otpadnih ulja, otpad životinjskog porekla, tekstila, kao i izgradnjom mini kompostane i dela za građevinski otpad.

Projekat Opštine sa nula otpada finansira Evropska unija u okviru IPA programa prekogranične saradnje Srbija – Bosna i Hercegovina 2014-2020 sa ciljem postizanja dugoročne resursne efikasnosti u sektoru upravljanja otpadom. Kroz primenu zajedničkih akcija baziranih na principima nula otpada i cirkularne ekonomije projekat nastoji ojačati održivi razvoj u preko 90 jedinica lokalne samouprave prekograničnog područja Srbija – BiH. Implementacija je započela 1. marta 2021. godine, a trajaće 24 meseca. Telo za ugovaranje projekta je Ministarstvo finansija Republike Srbije (CFCU). Ukupni budžet projekta je 413.608,44 evra, od čega je Evropska unija obezbedila 351.567,17 evra bespovratnih sredstava.

Uz slogan Brojimo do nula, u okviru projekta je pokrenuta kampanja na društvenim mrežama Facebook i LinkedIn koja ima za cilj jačanje javne svesti u prekograničnom području. Više informacija pronađite na zvaničnoj veb stranici projekta, a da redovno primate obaveštenja o realizaciji projektnih aktivnosti i postignutim rezultatima, pretplatite se na projektni bilten.

Intervju sa gospodinom Ivanom Markovićem je realizovan u okviru projekta Opštine sa nula otpada.