U južnoj Švedskoj, među jezerima i šumama pokrajine Kronoberg, nalazi se grad koji se već decenijama naziva najzelenijim u Evropi. To je Vekše – univerzitetski centar od oko sto hiljada stanovnika, koji je još davne 1996. godine doneo odluku koja će promeniti njegovu budućnost: postati prvi grad u svetu bez fosilnih goriva.
Danas, skoro tri decenije kasnije, Vekše je simbol održivosti i pionir u borbi protiv klimatskih promena. Dok mnogi tek traže put ka smanjenju emisija, ovaj švedski grad pokazuje da je moguće spojiti urbanizaciju, ekonomski rast i životni standard sa odgovornošću prema prirodi.
Energija iz šume – snaga lokalnih resursa
Švedska je poznata po šumama, a Vekše ih je pretvorio u svoju energetsku kičmu. Umesto nafte i uglja, za grejanje i struju koristi se biomasa – otpad iz drvne industrije, poput grana, kore i piljevine. Zahvaljujući tome, sistem daljinskog grejanja grada danas je gotovo potpuno oslobođen fosilnih goriva.
Rezultat? Emisije ugljen-dioksida po stanovniku smanjene su za više od 60 odsto u odnosu na 1993. godinu. To nije samo statistika – to je dokaz da se upornost i pametno planiranje isplate.
Još jedna posebnost Vekšea je i njegova arhitektura. Umesto da gradi od betona i čelika, grad ulaže u drvenu gradnju. Novi stambeni i javni objekti u velikoj meri podižu se od drveta, čime se značajno smanjuje ugljenični otisak građevinskog sektora.
Na taj način, Vekše ne samo da smanjuje emisije već i pokazuje kako tradicija može da ide ruku podruku sa modernim tehnologijama i estetikom.
U FOKUSU:
- Plodonosna jesen u svetu inovacija – materijali za gradnju budućnosti
- Inovacija koja spaja tradiciju staklarstva i održivost
- Od biomase do kapljica vode
Grad bicikala, pešačkih zona i električnih autobusa
U Vekšeu automobili nisu dominantno sredstvo prevoza. Preko 300 biciklističkih staza isprepletane su celim gradom, a električni autobusi i biogoriva proizvedena iz kućnog organskog otpada sve više preuzimaju primat u javnom transportu. Cilj je jasan – smanjiti emisije iz saobraćaja, jednog od najtvrdokornijih izvora zagađenja.
Za svoje napore, Vekše je 2018. godine dobio prestižnu nagradu European Green Leaf Award, a evropski i svetski mediji redovno ga nazivaju „najzelenijim gradom u Evropi”. No, ono što je još važnije jeste činjenica da je Vekše postao uzor drugim gradovima – od velikih metropola do malih opština koje žele da svoje zajednice učine održivijim.
Priredila: Milena Maglovski
Tekst u celosti pročitajte u Magazinu Energetskog portala ODRŽIVA ARHITEKTURA
