Skupština opštine Bačka Topola je početkom aprila, na osnovu studije koju je izradio Pokrajinski zavod za zaštitu prirode, usvojila proglašenje Parka prirode „Bačkotopolske doline“, nakon što je stiglo odobrenje Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine. Prema toj odluci, jedan deo doline potoka Krivaja kao i okolnih livada će odsada biti zaštićeni.
Zaštišćeno područje obuhvata deonicu lesne doline glavnog toka Krivaje (deonice nazvane Rit i Bećarska dolina) i bočnu dolinu prema Karađorđevu. Pored samih dolina, prisutni su i drugi geomorfološki elementi lesnog platoa koji su nastali interakcijom erozije, karstifikacije lesa i ljudskih uticaja. Ostaci iskonske stepske i šumostepske vegetacije pripadaju ugroženim stanišnim tipovima Panonskog biogeografskog regiona i kao takvi se nalaze na spiskovima staništa prioritetnih za zaštitu u Srbiji. Livade u nižim delovima dolina predstavljaju regionalnu varijantu vojvođanskih dolinskih livada, ograničene na lesni plato Telečke i širu okolinu. Stepski ostaci se ističu florističkim bogatsvom i prisustvom dve kritično ugrožene vrste u Srbiji: tamno-ljubičasti luk (Allium atroviolaceum) i bezstablovi kozinac (Astragalus excapus). Na osnovu Direktive o staništima, prisustvo populacije bezstablovnog kozinca čini stepsku površinu centralnog dela područja potencijalnim NATURA 2000 područjem.
Močvarna i zabarena staništa, čije površine su se proširile formiranjem akumulacije, predstavljaju značajno utočište vrstama vlažnih staništa koje su postale ugrožene regulacijom Krivaje. Jezerski ekositem akumulacije, u kojoj se razvijala prirodna zonacija vegetacije nizijskih jezera, predstavlja zamensko stanište od regionalnog značaja, obezbeđujući opstanak ugroženim vrstama jezera i mrtvaja čija su staništa uništena isušivanjem plavnih područja velikih reka. U skladu sa Uredbom o ekološkoj mreži („Sl. glasnik RS“ br. 102/2010), predmetno područje je deo ekološke mreže Srbije kao stanište za razmnožavanje i ishranu zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta (Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, „Sl. glasnik RS“, br. 5/2010). Područje obezbeđuje životne uslove za vodozemce i gmizavce koje se nalaze i na spiskovima Konvencije o očuvanju evropske divlje flore i faune i prirodnih staništa: žaba češnjača (Pelobates fuscus), stepski gušter (Podarcis taurica) i barska kornjača (Emys orbicularis).
Posebno se ističe ornitološka vrednost područja koja se ogleda u broju retkih i ugroženih vrsta. Od 148 registrovanih vrsta 75 se gnezdi na zaštićenom području, ostalim služi kao mesto ishrane tokom godine ili za vreme seobe.
Zaštićeno područje je reprezentativni primer kulturnog predela, čija je jedinstvena struktura nastala interakcijom prirodnih odlika lesne doline i akumulacije antropogenog porekla. Očuvane predolice i surduci lesne zaravni, deonice dolina sa razvijenom rečnom terasom, kao i očuvana morfološka celina bočne doline predstavljaju specifične predeone elemente Bačkog lesnog platoa. Jezersko ogledalo oivičeno visokim kosinama lesne doline predstvlja izuzetno atraktivnu vizuelnu pojavu i zajedno sa karakterističnim elementima predela formira jedan od najspecifičnijih pejzaža regiona i predstavlja sastavni deo lokalne turističke ponude. Očuvanje ovog kulturnog predela, u skladu sa Evropskom konvencijom o predelu („Sl. glasnik RS – Međunarodni ugovori“, br. 4/2011) doprinosi jačanju kulturnog identiteta i važan je činilac kvaliteta života ljudi.
Proglašenjem ovog parka prirode obezbediće se trajno očuvanje i održivo korišćenje prirodnih vrednosti i predeonih karakteristika ovog područja, koji su povezani sa očuvanjem poljoprivrednog potencijala okoline akumulacije (očuvanje kvaliteta plodnog zemljišta i voda za zalivanje), takođe će se doprineti održivom korišćenju prirodnih resursa kao lokaliteta koji imaju značajnu naučnu, obrazovnu, duhovnu, estetsku, kulturnu, turističku i zdravstveno-rekreativnu funkciju.
izvor: pzzp.rs
Sandra Jovićević
