Do sredine marta 2025. godine, zabeleženi su veliki gubici pčela širom Srbije, a najnoviji izveštaji pokazuju da su ovi zabrinjavajući trendovi nastavljeni i u drugoj polovini marta, kao i početkom aprila.
Kako navodi Savez pčelarskih organizacija Srbije (SPOS), pčelari su se nadali da će se situacija stabilizovati do sredine marta, te da će preostala, iako oslabljena pčelinja društva, uspeti da se razvijaju na voćnoj i maslačkovoj paši. Međutim, umesto oporavka, beleži se nastavak i značajno uvećanje gubitaka.
Izveštaji o masovnom uginuću dolaze iz gotovo svih krajeva Srbije – najviše iz Vojvodine, zatim iz zapadne Srbije, Pomoravlja i Šumadije. U nekim regionima, procenat uginuća doseže alarmantne razmere: od 30 odsto u Topličkom i Jablaničkom okrugu, 40–50 odsto u Mačvi, 60 odsto u Kolubarskom okrugu, čak do 86 odsto u Moravičkom okrugu. U Vojvodini su zabeleženi slučajevi sa gotovo potpunim gubicima – na primer, na Stražilovu su svih 33 košnice stradale, dok je na Fruškoj gori od 365 društava preživelo samo šest.
Posebno je zabrinjavajuće što su i pčelari sa višedecenijskim iskustvom po prvi put suočeni sa gubicima koji prelaze 30 odsto. Opis stanja u košnicama je gotovo identičan kod većine: pčele nestaju naglo, bez traga, u košnicama ostaje nešto zatvorenog i vrlo malo otvorenog legla, dok su rezerve meda i polena prisutne. Mrtve pčele se najčešće ne nalaze ni u košnici ni ispred nje. Simptomi nozeme su registrovani u vrlo retkim slučajevima.
Uginuća su podjednako prisutna kako kod društava sa mladim, tako i kod onih sa starim maticama, kao i kod onih koja su uspešno tretirana protiv varoe. Zanimljivo je da su gubici veći kod rojeva formiranih prethodne godine. I iskusni i manje iskusni pčelari, bez obzira na broj košnica, beleže iste tužne posledice.
Zanimljivo zapažanje stiže od jednog pčelara iz Pomoravlja, koji je primetio pčele sa crnim telima i izraženim belim prstenovima, kao i neuobičajeno visok procenat trutovskog legla. On će nastaviti da prati razvoj situacije.
Društva koja su preživela ovaj period slabija su za 10 do 30 odsto u odnosu na uobičajenu snagu za ovo doba godine, a neka i dalje pokazuju znake slabljenja između redovnih pregleda.
Zanimljivo je da su pčelinjaci na većim nadmorskim visinama prošli znatno bolje – iz oblasti Vlasotinca i Vlasine nije prijavljeno masovno uginuće. Tamo su gubici bili sporadični i najčešće povezani sa nepovoljnim vremenskim uslovima. Prolećni razvoj pčelinjih društava u tim područjima teče uobičajenim tempom.
Pročitajte još:
- Šta sve Srbija ima, a nalazi se u upozoravajućim Crvenim knjigama
- EU podržava ozelenjavanje Srbije paketom od 16,3 miliona evra
- WWF će obnoviti jednu od poslednjih očuvanih pritoka Dunava
Mogući uzroci stradanja
Iako se iz pristiglih izveštaja ne može sa sigurnošću izdvojiti jedan dominantan uzrok, najveći broj pčelara ukazuje na probleme izazvane varoom. Smatra se da je do stradanja došlo zbog zakašnjelog letnjeg tretmana i korišćenja nedovoljno efikasnih sredstava, što je dovelo do oštećenja zimskih pčela. Uz to, mart i april predstavljaju kritičan period smene generacija – kada zimske pčele treba da odgaje prvu generaciju prolećnih pčela. Oslabljena društva nisu imala dovoljno snage za tu smenu, pa su zimske pčele uginule pre nego što su mogle da prenesu ulogu na novu generaciju.
U nekim slučajevima, kod pčelara kod kojih varoa nije bila prisutna u značajnoj meri, pretpostavlja se da je uzrok loša ishrana polenom u periodu odgajanja zimskih pčela. Nedostatak kvalitetne ishrane dodatno oslabljuje imunitet pčela, što omogućava virusima, prisutnim u latentnom obliku, da se aktiviraju i doprinesu uginuću.
Zaključak je da su verovatno delovali brojni uzroci istovremeno – u zavisnosti od pčelinjaka, neki su faktori bili izraženiji od drugih. Presudnu ulogu, čini se, imale su nekvalitetne zimske pčele, bez obzira na uzrok njihovog slabljenja.
Energetski portal
